Wykonawca po wezwaniu do uzupełnienia oświadczenia art. 125 ust.1 wskazał, że zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia. W skrócie jest zadłużony w ZUS i US, ale na dzień składania ofert został uchwalony dzień układowy (postępowanie restrukturyzacyjne).
Po kolejnym wezwaniu do wyjaśnień złożył dowody na fakt, że Wierzyciele wyrazili zgodę na rozłożenie zadłużenia na raty, lecz postępowanie cały czas jest w toku, a nadzorca układu nawet jeszcze nie złożył wniosku o zatwierdzenie układu.
Jak rozumieć porozumienie, o którym mowa i w art. 108 i 109 dot. płatności składek ? Czy wystarczy, że Wykonawca jest w postępowaniu układowym i wierzyciele zagłosowali na tak, czy Wykonawca powinien mieć postanowienie umocowane sądownie ? A może jest jakiś inny dokument warunkujący porozumienie?
Czy w takim przypadku wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania?
Analiza:
- Art. 108 ust. 1 pkt 3 PZP – przewiduje wykluczenie wykonawcy, który zalega z opłacaniem podatków lub składek na ubezpieczenia społeczne, chyba że:
- dokonał płatności należnych zobowiązań wraz z odsetkami lub karami, albo
- zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.
- Art. 109 ust. 1 pkt 1 PZP – analogicznie odnosi się do okoliczności zalegania z podatkami lub składkami, ale umożliwia elastyczniejsze wykluczenie (uznaniowe). Kluczowy element to również fakt zawarcia wiążącego porozumienia.
3. Czym jest „wiążące porozumienie”?
3.1 Ustawa Pzp nie definiuje szczegółowo „wiążącego porozumienia”, ale w praktyce odnosi się to do sytuacji, w której wierzyciel (np. ZUS, US) zgadza się na określony plan spłaty zobowiązań. Takim wiążącym porozumieniem może być:
- Decyzja administracyjna o rozłożeniu na raty (np. od ZUS/US).
- Zatwierdzony przez sąd układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
- Inna forma umowy cywilnoprawnej, która jest skuteczna prawnie i daje podstawy do uznania, że zobowiązania są regulowane zgodnie z ustalonym harmonogramem.
Dla wypełnienia pojęcia „wiążące” porozumienie powinno być:
- skuteczne prawnie,
- wiążące dla obu stron (wykonawcy i wierzyciela),
- określające jasne zasady i harmonogram spłat zadłużenia.
3.2 Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 29 i art. 30) oraz Ordynacja podatkowa (art. 67a–67d):
W tych aktach znajdziemy przepisy, które umożliwiają:
- rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności zaległości składkowych (ZUS) lub podatkowych (US),
- uzyskanie decyzji administracyjnej, która wiąże wierzyciela (np. ZUS/US) i daje podstawę do traktowania długu jako regulowanego w sposób zgodny z prawem.
Tego rodzaju decyzja lub umowa administracyjna może być traktowana jako „wiążące porozumienie”.
3.3 Prawo restrukturyzacyjne (art. 216 i inne):
- Układ restrukturyzacyjny, zatwierdzony przez sąd, również może pełnić rolę wiążącego porozumienia. Dopiero jego zatwierdzenie przez sąd nadaje mu moc prawną, co oznacza, że do tego momentu zgoda wierzycieli (np. w głosowaniu) jest tylko krokiem w procedurze, a nie wiążącym aktem.
4. W interpretacji doktrynalnej i orzeczniczej (Krajowej Izby Odwoławczej – KIO) „wiążące porozumienie” odnosi się do sytuacji, w której:
- Istnieje prawnie skuteczny akt regulujący spłatę zadłużenia,
- Porozumienie nie jest jedynie deklaracją, ale wiąże obie strony,
- Zawiera precyzyjne postanowienia dotyczące terminów i sposobu spłat.
Przykładami wiążącego porozumienia mogą być:
- Decyzja administracyjna ZUS/US o rozłożeniu zaległości na raty,
- Zatwierdzony układ restrukturyzacyjny (po zakończeniu głosowań i postanowieniu sądu),
- Umowa cywilnoprawna zawarta między dłużnikiem a wierzycielem, która określa harmonogram spłat i jest uznana za skuteczną.
5. Orzeczenia KIO wskazują, że:
- Samo złożenie wniosku o układ, odroczenie terminu płatności czy rozłożenie na raty nie jest wystarczające – konieczne jest posiadanie dokumentu, który formalnie wiąże strony na dzień składania ofert.
- Głosowanie wierzycieli w procedurze układowej nie wystarcza, jeśli układ nie został jeszcze zatwierdzony przez sąd.
- Pojęcie „wiążącego porozumienia” w kontekście przesłanek wykluczenia wykonawcy (art. 108 ust. 1 pkt 3 PZP) zostało omówione w kilku orzeczeniach KIO. Oto wybrane sygnatury:
- KIO 2514/21 – Wyrok dotyczył sytuacji, w której wykonawca musiał wykazać brak podstaw do wykluczenia wynikających z zaległości wobec ZUS lub US. KIO zwróciła uwagę na znaczenie dokumentów potwierdzających wiążący charakter porozumienia z wierzycielem, np. decyzji o rozłożeniu na raty.
- KIO 3467/21 – W tym orzeczeniu podkreślono, że samo oświadczenie wykonawcy może być niewystarczające. Wskazano, iż potrzebne są dowody wykazujące, że wierzyciele rzeczywiście zaakceptowali porozumienie, co daje podstawy do uznania, że wykonawca spełnia wymogi formalne.
- KIO 2363/21 – Sprawa dotyczyła odrzucenia oferty z uwagi na wątpliwości co do wiarygodności dokumentów potwierdzających brak zaległości. KIO badała, czy wykonawca dostarczył prawidłowo sformułowane dokumenty, takie jak decyzje administracyjne czy umowy o rozłożeniu długu.
W tych orzeczeniach kluczowe było zdefiniowanie, czy dokumenty potwierdzające porozumienie mają wiążącą moc i czy są wystarczające na dzień składania ofert. Ocenie podlegają nie tylko formalne decyzje administracyjne (np. decyzja ZUS/US o układzie ratalnym), ale także zgodność dokumentów z przepisami prawa i ich obowiązywanie w czasie istotnym dla postępowania. Więcej szczegółów na temat tych wyroków można znaleźć w bazie orzeczeń UZP.
6. Układ w wierzycielami. Analiza sytuacji wykonawcy
Wykonawca w omawianym przypadku znajduje się dopiero w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego i wskazał, że wierzyciele zgodzili się na układ, ale:
- Układ nie został zatwierdzony przez sąd.
- Brakuje formalnej decyzji wierzycieli w postaci zatwierdzonego planu spłat lub innego prawnie skutecznego porozumienia (np. decyzji o ratalnym spłacaniu zobowiązań).
7. Wnioski:
- Sam fakt, że wierzyciele wyrazili wstępną zgodę na układ, nie wystarcza do uznania, że wykonawca zawarł „wiążące porozumienie” w rozumieniu PZP.
- Kluczowe jest posiadanie wiążącego dokumentu (np. decyzji administracyjnej, zatwierdzonego układu), który formalizuje spłatę zobowiązań.
- Można uznać, że na dzień składania ofert wykonawca nie spełniał warunku braku podstaw wykluczenia, ponieważ:
- Nie zawarł wiążącego porozumienia (brak zatwierdzonego układu ani decyzji o rozłożeniu należności na raty).
- Wykluczenie wykonawcy z postępowania jest zgodne z przepisami Pzp.
____________________________________________________________
PRZECZYTAJ TEŻ: Fakultatywna PODSTAWA WYKLUCZENIA na podstawie art. 109 ust. 1 pkt 1
