Dyscyplina finansów publicznych to specyficzny rodzaj odpowiedzialności, jaki spoczywa na osobach, które co do zasady wydatkują środki publiczne lub zarządzają mieniem publicznym. Aby poznać jej istotę, należy dokładnie zapoznać się z definicją dyscypliny.
Definicja dyscypliny finansów publicznych
Wiele osób zastanawia się, czym jest odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Definicji powyższej instytucji ustawodawca nie wskazuje w żadnym akcie prawnym, choć ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 289 ze zm. – tekst jednolity), zwana dalej „uondfp”, określa zasady i zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
W związku z powyższym poszczególne elementy składające się na znamiona ww. instytucji należy zrekonstruować z całokształtu regulacji samej uondfp oraz przepisów szczególnych. Zatem dyscyplinę finansów publicznych rozumieć należy jako katalog zasad odnoszących się do prawidłowego gospodarowania środkami publicznymi, sformułowanych w przepisach szczegółowych. Chodzi tu nie tylko o prawo stricte finansowe, ale także o normy objęte prawem zamówień publicznych czy ustawą o rachunkowości. Zakres przedmiotowy zachowań powodujących odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych obejmuje działania lub zaniechania niezgodne z przepisami regulującymi gospodarowanie mieniem i środkami publicznymi, szkodliwe dla finansów publicznych. Klasyfikacja naruszeń dyscypliny obejmuje cztery obszary, tj. gromadzenie dochodów publicznych, wydatkowanie środków publicznych, zaciąganie zobowiązań oraz przeprowadzanie inwentaryzacji.
Przez pojęcie dyscypliny budżetowej należy rozumieć przestrzeganie wszelkich norm prawnych i planów regulujących gospodarkę finansową państwa.
Dyscyplina finansów publicznych polega na przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki finansowej związanej z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych. Jest to całokształt norm określających pożądane zachowanie osób odpowiedzialnych za jej zachowanie, obejmuje przestrzeganie prawa w zakresie budżetowania, a na jej stan oddziałuje w istotnym stopniu funkcjonowanie aparatu kontroli. Instytucja dyscypliny budżetowej postrzegana jest także jako ważny instrument mający zapewnić racjonalne i efektywne ekonomiczne planowanie budżetowe.
Definicja naruszenia dyscypliny finansów publicznych
Z kolei naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest czyn (działanie lub zaniechanie) osoby o statusie wyznaczonym w uondfp, określony w prawie jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zawiniony, szkodliwy dla finansów publicznych.
Dyscyplina finansów publicznych obejmuje przestrzeganie prawnie wyznaczonych reguł ustalania, poboru i egzekucji należności stanowiących środki publiczne oraz gospodarowanie nimi w skali mikroekonomicznej, czyli w jednostkach sektora finansów publicznych i poza nimi, jeśli podmioty te korzystają ze środków publicznych. Pod względem przedmiotowym dyscyplina finansów publicznych obejmuje te wymogi, których nieprzestrzeganie traktowane jest przez ustawodawcę jako popełnienie czynu stanowiącego naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Istotą odpowiedzialności jest ponoszenie negatywnych konsekwencji za zdarzenia lub stany rzeczy podlegające ujemnej kwalifikacji normatywnej przez osoby określone w uondfp. Co oznacza, że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie jest odpowiedzialnością instytucjonalną. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych to ponoszenie negatywnych skutków prawnych za własne bądź cudze działania, lub zaniechania, związane z nieprzestrzeganiem przepisów odnoszących się do przestrzegania zasad prawidłowej gospodarki finansowej związanej z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych oraz dbałością o powierzone jednostkom sektora finansów publicznych mienie.
Realizacja zadań publicznych związanych z ww. zakresem obciążona jest ryzykiem naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Ryzyko to ponoszone jest nie przez instytucję, jako podmiot gospodarczy, ale osoby, które otrzymały prerogatywy do realizacji zadań objętych ww. ryzykiem. Odpowiedzialność ta może dotyczyć zarówno własnych jak i cudzych działań lub ich brak, które zgodnie z obowiązującymi przepisami zostały zakwalifikowane jako czyny noszące znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
KURS eNotices2 dostępny na przetargOS.pl! KLIKNIJ w przycisk poniżej i uzyskaj dostęp do PrzetargOS PREMIUM lub skorzystaj z DEDYKOWANEGO KURSU! 👇
