Postępowania skargowe. Co nas czeka w 2021r.?
Już niebawem zacznie obowiązywać ustawa z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych, która przyniesie zasadnicze zmiany dla prowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego po stronie zamawiających. Również wykonawcy muszą się przygotować na nową regulację, która zmieni zasady ich uczestnictwa w publicznych przetargach. Jedni i drudzy z uwagą powinni prześledzić nowe ustawowe rozwiązania. O tym, co zmieni się w postępowaniu skargowym w nowej ustawie piszą Piotr Mazuro oraz Wojciech Bulsa, prawnicy z Kancelarii Mazurkiewicz Cieszyński Mazuro.
Katalog środków odwoławczych bez zmian
Nowa pzp, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2021r. nie zmieni katalogu dostępnych środków odwoławczych. W dalszym ciągu uczestnikom postępowań będzie przysługiwał, co do zasady, dwuetapowy model ochrony przysługujących im praw. Na pierwszym szczeblu będą mogli skorzystać z postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą. Jeżeli rozstrzygnięcie Izby nie zaspokoi ich uzasadnionych pretensji, to pozostanie im możliwość skorzystania z postępowania skargowego przed sądem powszechnym.
Nowy sąd. Nowa jakość orzekania
W tym miejscu wyłania się pierwsza fundamentalna różnica w stosunku do obecnie obowiązującej regulacji. Na chwilę obecną sądem właściwym dla postępowania skargowego jest sąd okręgowy właściwy dla siedziby i miejsca zamieszkania zamawiającego. Nowa ustawa, jako właściwy wskazuje Sąd Okręgowy w Warszawie, jednocześnie określając go mianem „sądu zamówień publicznych” (art. 580 ust. 1 nowej pzp).
Czego należy się spodziewać po tej zmianie? Z pewnością zmianę w tym zakresie należy oceniać pozytywnie. Złożoność oraz odrębności interpretacyjne funkcjonujące na gruncie prawa zamówień publicznych w stosunku do innych gałęzi prawa, czynią ją wymagającą dla wszystkich uczestników systemu, w tym także sądów czuwających nad poprawnością całego procesu udzielania zamówień. Wyznaczenie jednego sądu, jako właściwego dla wszystkich postępowań skargowych, przyczyni się do jego specjalizacji w tym zakresie. To z kolei z pewnością ujednolici orzecznictwo oraz przyśpieszy rozpoznawanie spraw i być może poprzez to zwiększy popularność tego środka odwoławczego.
Termin wniesienia skargi do sądu
Kolejna zasadnicza zmiana dotyczy terminu do wniesienia skargi do sądu. Na chwilę obecną obowiązuje termin 7 dni od doręczenia orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej. Nowa ustawa wydłuża ten termin do 14 dni (art. 580 ust. 2 nowej pzp). Analogicznie z 21 do 30 dni ulega wydłużeniu termin na wniesienie skargi przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (art. 580 ust. 4 nowej pzp). Wydłużenie terminu również należy ocenić pozytywnie. Z pewnością niejednokrotnie właśnie krótki – 7 dniowy termin stanowił barierę do skorzystania z tego środka odwoławczego. Wydłużenie terminu umożliwi właściwszą ocenę merytoryczną orzeczenia KIO (lub postanowienia Prezesa KIO o zwrocie odwołania) i tym samym podniesie jakość postępowań sądowych. Krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi pozostaje w zasadzie ten sam. Na marginesie można odnotować, że w przypadku niektórych postępowań przyznano również możliwość wniesienia skargi Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców (art. 505 ust. 2 nowej pzp).
Treść skargi. Co ulegnie zmianie?
Również w zakresie treści samej skargi (pisma procesowego) zajdą zmiany. Nowa pzp będzie wymagała wskazania zakresu zaskarżenia, tzn. skarżący będzie mógł zaskarżyć orzeczenie Izby w całości lub w części. Będzie musiał również dostosować do zakresu zaskarżenia swój wniosek (art. 581 nowej pzp). Obecnie obowiązująca ustawa nie nakłada obowiązków w tym zakresie. Wprowadzenie tej zmiany ukierunkuje postępowanie, już na etapie przygotowywania się poszczególnych jego uczestników do jego przeprowadzenia. Zmianę tę należy uznać za wysoce pozytywną z punktu widzenia efektywności postępowań.
Przywrócenie terminu
W nowej pzp doprecyzowano również przepisy w zakresie przywrócenia terminu na dokonanie czynności procesowej. Konieczne będzie wskazanie w piśmie okoliczności uprawdopodobniających wniosek o przywrócenie terminu oraz jednocześnie dokonanie czynności procesowej, co do której nie został zachowany termin (art. 585 ust. 2 zdanie drugie nowej pzp). Ponadto uprawnienie do złożenia wniosku o przywrócenie terminu wprost przyznano interwenientowi. Jest to o tyle istotne, że pzp zawiera swoistą regulację w zakresie przywracania terminów, a zatem nie zadziała w tym przypadku odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Wprowadzona zmiana z pewnością rozwieje wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie.
Ponadto, na gruncie nowej pzp ujednolicono również kwestię jawności rozpraw i dostępności zabranego w toku postepowania materiału dowodowego (art. 587 ust. 2 nowej pzp). Będą obowiązywały w tym zakresie jednolite przepisy na gruncie postępowania odwoławczego i skargowego. Obecnie obowiązująca pzp zawiera szczególną regulację na gruncie postępowania odwoławczego, natomiast w postępowaniu skargowym znajdują zastosowania przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Zmiana ustawy przyczyni się z pewnością do spójności prawa w tym zakresie.
Skarga kasacyjna. Rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do wniesienia
Ostatnią z zasadniczych zmian jest rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego przez sąd w postępowaniu skargowym. Obecnie uprawnienie do wniesienia skargi kasacyjnej przysługuje tylko Prezesowi KIO. Po wejściu w życie nowej pzp uprawnione do jej wniesienia będą strony postępowania skargowego oraz Prezes KIO (art. 590 ust. 2 nowej pzp). Interwenient również będzie podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi kasacyjnej (na zasadach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego). W zakresie innych aspektów postępowania wywołanego wniesieniem skargi kasacyjnej pozostawiono odesłanie do tytułu VI działu Va Kodeksu postępowania cywilnego.
Co nie ulega zmianie?
W pozostałym zakresie postępowanie skargowe pozostaje bez zmian. Zatem, w dalszym ciągu w toczącym się postępowaniu skargowym nie będzie można rozszerzyć żądania, ani występować z nowymi żądaniami (art. 582 nowej pzp). Sąd nie będzie również uprawniony do orzekania co do zarzutów, które nie znalazły się w skardze (art. 583 nowej pzp). Sama skarga poza wspomnianym zakresem zaskarżenia będzie musiała czynić zadość wymaganiom stawianym pismom procesowym, zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, przytoczenie zarzutów, ich uzasadnienie, a także wskazywać dowody na ich poprawcie, oraz wniosek skarżącego (art. 581 nowej pzp).
Bez zmian pozostaje również (jedno) miesięczny termin na rozpoznanie sprawy przez sąd, licząc od dnia wpływu skargi do sądu (art. 587 ust. 1 nowej pzp). Co do zasady nie ulegają zmianie również możliwe rozstrzygnięcia sądu, a także regulacje w zakresie kosztów postępowania.
Podsumowanie
Podsumowując, nowa ustawa wprowadza szereg istotnych zmian w zakresie postępowania skargowego. Zmiany te mają przede wszystkim charakter formalny. Pomimo wydłużenia terminów na wniesie skargi powinny one usprawnić orzekanie w ramach postępowań skargowych jednocześnie zapewniając uczestnikom postępowań o udzielenie zamówienia większą gwarancję ochrony przysługujących im praw. Kończąc należy zaznaczyć, że nowa ustawa w analizowanym zakresie będzie miała zastosowanie do postępowań wszczętych po jej wejściu w życie (w myśl art. 90 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych).
