Nowe Prawo zamówień publicznych, które weszło w życie 1 stycznia 2021 r., nakłada na rząd obowiązek przygotowania Polityki zakupowej państwa. Jest to dokument o charakterze średniookresowej strategii przyjmowanej przez Radę Ministrów w formie uchwały raz na 4 lata. Pierwsza Polityka zakupowa państwa obejmie lata 2022-2025. Dokument Polityki zakupowej państwa został przesłany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania.
Ze szczegółami dokumentu Polityki zakupowej państwa można zapoznać się TUTAJ.
Co zawiera ten dokument? Jak Polityka zakupowa państwa wpłynie na udzielenie zamówień publicznych w Polsce? Jakie działania, które kierunki rozwoju systemu zamówień publicznych w Polsce zostaną uznane za kluczowe?
Czym jest Polityka zakupowa państwa?
Można w końcu powiedzieć – mamy to! Co prawda, póki co pozostaje nam do dyspozycji dokument skierowany do publicznych konsultacji, jednak niewątpliwie jest to już ważna odsłona kierunków i wizji autorów dotycząca tego kluczowego dla systemu zamówień publicznych dokumentu.
Polityka zakupowa państwa, jako dokument o strategicznym znaczeniu, określający priorytetowe działania w obszarze zamówień publicznych oraz wyznaczający kierunek zamawiających w zakresie udzielonych zamówień, przyjmowany uchwałą Rady Ministrów, jest kierowana przede wszystkim do jednostek administracji rządowej.
Polityka zakupowa państwa została wprowadzona do systemu zamówień publicznych wraz z wejściem w życie obecnie obowiązującej pzp. Ustawodawca poświęcił jej przepis art. 21 pzp. Potrzebę stworzenia Polityki zakupowej państwa podkreślono już w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, gdzie została przewidziana dla niej rola „(…) kreująca popyt na wdrożenie najbardziej złożonych rozwiązań technicznych i technologicznych w przestrzeni publicznej, a z drugiej będąca wyzwaniem dla krajowych przedsiębiorstw do aktywniejszego sięgania po B+R+I w procesie realizacji zamówień”.
Priorytety Polityki zakupowej państwa
Dokument Polityki zakupowej państwa zawiera następujące priorytety:
- profesjonalizacja,
- rozwój potencjału MŚP,
- zrównoważone i innowacyjne zamówienia publiczne.
Profesjonalizacja zamówień publicznych
Profesjonalizacja zamówień publicznych jest procesem, który realizowany jest w Polsce od początku funkcjonowania systemu zamówień publicznych. Profesjonalizacja zamówień publicznych umożliwia podejmowanie dalszych działań w zakresie zwiększenia efektywności oraz innowacyjności zamówień publicznych.
Profesjonalizacja to postawienie na kompetencje i rozwój pracowników, co będzie miało pozytywny wpływ na sposób przygotowywania i przeprowadzania procesów zakupowych, w tym większą otwartość zamawiających na nowoczesne i innowacyjne produkty oraz usługi. Rynek produktów innowacyjnych i zrównoważonych jest niezwykle dynamiczny. Tym samym, pracownicy przygotowujący opisy przedmiotów zamówienia muszą mieć zapewniony dostęp do fachowej wiedzy oraz możliwość rozwoju zawodowego. Będzie temu służyło m.in. upowszechnienie stałego dostępu do szkoleń z zakresu zamówień publicznych, jak i szkoleń branżowych.
Rozwój potencjału MŚP
Wymienienie wśród priorytetów Polityki zakupowej państwa rozwoju potencjału MŚP wynika z faktu, iż odpowiednie wykorzystanie potencjału MŚP wspiera realizację strategicznych celów państwa, takich jak wzrost konkurencyjności gospodarki oraz przedsiębiorczości, których wysoki poziom charakteryzuje najbardziej rozwinięte gospodarki świata. Tworzenie silnego i stabilnego sektora MŚP, którego potrzeby i możliwości są szeroko uwzględniane przez instytucje publiczne, przyczynia się do budowania pozycji oraz siły polskiej gospodarki.
Zrównoważone zamówienia publiczne
Jednym z głównych instrumentów realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju są zrównoważone zamówienia publiczne. W ramach kategorii zrównoważonych zamówień publicznych można wyodrębnić tzw.: zamówienia społeczne i zamówienia zielone.
Realizacja Polityki zakupowej państwa
Kluczową kwestią z punktu widzenia tego, w jaki sposób dokument Polityki zakupowej państwa wpłynie na system zamówień publicznych w Polsce są kierunki i narzędzia jej realizacji. Dokument poddany konsultacjom zawiera kilka bardzo ciekawych rozwiązań. Zaliczyć do nich można: program budowania potencjału i kompetencji praktyków zamówień publicznych (platforma internetowa), szkolenia, programy dobrych praktyk, wprowadzenie mechanizmu certyfikacji, standaryzacja dokumentów zamówienia, powiązanie celów Polityki zakupowej państwa w zakresie zrównoważonych oraz innowacyjnych zamówień z wydatkowaniem środków pochodzących z państwowych funduszy celowych pozostających w dyspozycji ministra lub innego organu administracji rządowej oraz programów rządowych
Co oznacza przyjęcie Polityki zakupowej państwa?
Przyjęcie Polityki zakupowej państwa oznacza odejście od postrzegania zamówień publicznych wyłącznie w kategoriach sformalizowanych procedur, których dochowanie jest głównym i najważniejszym celem zamawiającego. Zmienia spojrzenie na zamówienia publiczne. Zamówienia publiczne mają być wreszcie postrzegane, jako instrument zwiększający poziom innowacyjności gospodarki oraz przyczyniający się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju, tj. celów o charakterze społecznym, środowiskowym oraz zdrowotnym. Rolą dokumentu jest również ukierunkowanie zakupów na usługi, dostawy oraz roboty budowlane o kluczowym znaczeniu z punktu widzenia interesów państwa. Tym samym, stanowi on uzupełnienie systemowych zmian, jakie dokonały się z dniem wejścia w życie pzp.
Zamawiający powinni dążyć do udzielania zamówień w sposób najbardziej efektywny, tj. pozwalający na uzyskanie najlepszych efektów z danego zamówienia. Przy czym, mówiąc o najlepszych efektach, trzeba mieć na uwadze nie tylko interes zamawiającego, ale również interes regionalnych lub lokalnych społeczności, czy też względy środowiskowe. Podejście do zamówień publicznych oparte o zasadę efektywności korzystne jest dla przedsiębiorców, gdyż prowadzi do odejścia od prymatu kryterium ceny przy wyborze najkorzystniejszej oferty.
Oczywiście pojawienie się ustawowego obowiązku przyjmowania polityki zakupowej o znaczeniu dla systemu zamówień publicznych należy ocenić bardzo pozytywnie. Nie zapominajmy, że zamówienia publiczne stanowią bardzo ważną gałąź polskiej gospodarki. Prawie 200 mld zł (ok. 10 % PKB) co roku państwo przeznacza na zamówienia publiczne. Zamówienia publiczne pomagają nie tylko nabywać usługi, dostawy lub roboty budowlane, ale też realizować politykę gospodarczą (np. rozwój sektora MŚP) i społeczną państwa.
Mam nadzieję, że ostateczne przyjęcie dokumentu Polityki zakupowej wpisze się w kierunek wyznaczony przez obecnie obowiązującą pzp i przyczyni się do wzrostu efektywności i konkurencyjności zamówień publicznych w Polsce. Chociaż polityka zakupowa państwa, nie obejmie wszystkich zamawiających funkcjonujących w systemie, to mam nadzieję, że z uwagi na rangę tego dokumentu i przewidziane w nim instrumenty realizacji jej priorytetów będzie oddziaływała na cały system zamówień publicznych w Polsce.
Na temat Polityki zakupowej państwa pisaliśmy również TUTAJ.
