W związku z wejściem w życie nowych regulacji unijnych zamawiający sektora publicznego – zarówno klasyczni, jak i sektorowi – zostali objęci dodatkowymi obowiązkami dotyczącymi zamówień publicznych na pojazdy ciężkie i usługi związane z transportem. Nowe przepisy wynikają z art. 3e Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1610, które z dniem 1 lipca 2024 roku wprowadza zaostrzone normy emisji CO2 oraz obowiązki w zakresie sprawozdawczości i kryteriów oceny ofert w przetargach publicznych.
Nowe obowiązki zamawiających – zakupy bezemisyjnych autobusów miejskich
Rozporządzenie UE 2024/1610 wprowadza wymóg, aby zamawiający udzielali zamówień publicznych na dostawy, leasing, wynajem lub dzierżawę nowych bezemisyjnych autobusów miejskich. Warto tutaj podkreślić, że nie jest to jedynie wymóg środowiskowy, ale także element strategii UE mającej na celu poprawę jakości powietrza i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
Kryteria oceny ofert w przetargach – nowe wymagania
Nowe przepisy wymagają, aby zamawiający uwzględniali w opisie przedmiotu zamówienia lub kryteriach oceny ofert co najmniej dwa z poniższych kryteriów:
- Pochodzenie produktów – proporcja produktów oferowanych pochodzących z państw trzecich, które nie są stronami GPA i które nie mają umowy handlowej z UE w zakresie zamówień publicznych.
- Dostępność części zamiennych – bieżąca i szacowana dostępność części zamiennych zapewniających funkcjonowanie sprzętu.
- Zarządzanie łańcuchem dostaw – deklaracja wykonawcy, że zmiany w jego łańcuchu dostaw nie wpłyną negatywnie na realizację zamówienia.
- Dokumentacja zapewniająca bezpieczeństwo dostaw – potwierdzenie, że łańcuch dostaw wykonawcy jest zorganizowany w sposób zapewniający zgodność z wymogami bezpieczeństwa dostaw.
- Zrównoważenie środowiskowe – przekraczające minimalne wymogi unijne.
Waga kryterium bezpieczeństwa dostaw
Jeśli bezpieczeństwo dostaw stanowi jedno z kryteriów oceny ofert, powinno ono mieć przypisaną wagę na poziomie 15-40%. Takie wymagania pozwalają zamawiającym na efektywne monitorowanie sposobu realizacji zamówienia i zapewniają większą elastyczność w kontroli jakości dostaw.
Interpretacja art. 3e – stanowisko Urzędu Zamówień Publicznych
Zgodnie z analizą Urzędu Zamówień Publicznych, kryteria takie jak dostępność części zamiennych czy bezpieczeństwo dostaw mogą być ujęte nie tylko w kryteriach oceny ofert, ale również w warunkach realizacji zamówienia. To pozwala zamawiającym na wyznaczenie dodatkowych wymagań, które zwiększą gwarancję realizacji zamówienia zgodnie z unijnymi normami środowiskowymi.
Wymogi związane z elektromobilnością – wsparcie dla zielonych zamówień
Nowe obowiązki zamawiających wynikają także z ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która określa wymagane proporcje pojazdów zeroemisyjnych w zamówieniach publicznych. W 2025 roku co najmniej połowa autobusów nabywanych lub wynajmowanych w ramach zamówień publicznych powinna być bezemisyjna, z perspektywą dalszego wzrostu tego udziału do roku 2030.
Jakie kroki powinni podjąć zamawiający?
Aby sprostać nowym wymaganiom, zamawiający powinni:
- Aktualizować dokumentację przetargową – uwzględniając nowe kryteria oceny oraz zasady monitorowania.
- Dostosować procedury przetargowe – do wymogów dotyczących dostępności części zamiennych oraz zarządzania łańcuchem dostaw.
- Prowadzić dokumentację potwierdzającą zgodność z normami unijnymi, co ułatwi raportowanie i weryfikację spełniania kryteriów przez wykonawców.
- Skorzystać z Przewodnika po obowiązujących przepisach w obszarze zielonych zamówień publicznych z 2022 r. – dokumentu wspierającego interpretację i wdrożenie przepisów w zakresie ekologicznych zamówień publicznych.
Podsumowanie
Nowe regulacje nakładają na zamawiających obowiązek dokonywania zakupów z poszanowaniem wyśrubowanych norm ekologicznych oraz bezpieczeństwa dostaw. Przedsiębiorstwa oferujące bezemisyjne technologie i zarządzające zrównoważonymi łańcuchami dostaw zyskają przewagę w nowych realiach zamówień publicznych.
